ಇಂತಹ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಡಿವೋರ್ಸ್ ಬಳಿಕ ಜೀವನಾಂಶ ನೀಡದಂತೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶ

ವಿಚ್ಛೇದನ (Divorce) ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕೇಳಿಬರುವ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಅದು ‘ಜೀವನಾಂಶ’ ಅಥವಾ ‘Alimony’. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಿವೋರ್ಸ್ ಆದಾಗ ಪತಿಗೆ ಪತ್ನಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಹಣ ನೀಡುವಂತೆ ಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶಿಸುವುದನ್ನು ನಾವು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. “ಗಂಡನ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಂಡತಿಗೆ ಪಾಲು ಸಿಗಲೇಬೇಕು” ಎಂಬುದು ಬಹುತೇಕರ ನಂಬಿಕೆ.

ಆದರೆ, ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ (Delhi High Court) ನೀಡಿರುವ ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ಈ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿದೆ. ಸುಶಿಕ್ಷಿತ ಹಾಗೂ ಸ್ವಂತ ಕಾಲಿನ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಜೀವನಾಂಶ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು ಇದೆಯೇ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಕೋರ್ಟ್ ಖಡಕ್ ಉತ್ತರ ನೀಡಿದೆ. ಏನಿದು ಆದೇಶ? ಯಾರಿಗೆ ಇದು ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ? ಇಲ್ಲಿದೆ ಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ.

ಏನಿದು ಪ್ರಕರಣ? (The Case Context)

ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಪತಿ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದು, ಪತ್ನಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ (Indian Railways) ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು (Group A Officer). ಮದುವೆಯಾದ ಕೇವಲ 14 ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ದಂಪತಿಗಳ ನಡುವೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಮೂಡಿ, ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ವಾಸಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದರು.

ಪತ್ನಿಯು ಪತಿಯ ಮೇಲೆ ಮಾನಸಿಕ ಕಿರುಕುಳದ (Mental Cruelty) ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ವಿಚಾರಣೆ ವೇಳೆ ಪತ್ನಿಯೇ ಪತಿಗೆ ಅವಾಚ್ಯ ಶಬ್ದಗಳಿಂದ ನಿಂದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕೌಟುಂಬಿಕ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುವಂತೆ ನಡೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಸಾಬೀತಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಕೋರ್ಟ್ ವಿಚ್ಛೇದನ ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿತು. ಆದರೆ, ಪತ್ನಿಯು “ಖಾಯಂ ಜೀವನಾಂಶ” (Permanent Alimony) ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿದರು.

ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದ್ದೇನು? (The High Court Ruling)

ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠವು ಪತ್ನಿಯ ಜೀವನಾಂಶದ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕೋರ್ಟ್ ನೀಡಿದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:

• ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ (Financial Independence): ಪತ್ನಿಯು ಉನ್ನತ ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಉತ್ತಮ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸದೃಢರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
• ಜೀವನಾಂಶದ ಉದ್ದೇಶ: ಜೀವನಾಂಶ ಎಂಬುದು ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಪತ್ನಿಗೆ ನೀಡುವ “ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ” (Social Justice) ಅಷ್ಟೇ ಹೊರತು, ಒಬ್ಬರಿಂದ ಹಣ ಪಡೆದು ಶ್ರೀಮಂತರಾಗುವ ಮಾರ್ಗವಲ್ಲ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ.
• ಸಮಾನ ಸ್ಥಾನಮಾನ: ಇಬ್ಬರೂ ಸಮರ್ಥರಾಗಿರುವಾಗ, ಪತ್ನಿ ಕೇವಲ ವಿಚ್ಛೇದನ ಆದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಪತಿಯಿಂದ ಹಣ ಪಡೆಯುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ.

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಅನಿಲ್ ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ್ ಮತ್ತು ಹರೀಶ್ ವೈದ್ಯನಾಥನ್ ಶಂಕರ್ ಅವರ ಪೀಠವು, “ಜೀವನಾಂಶವು ನಿರ್ಗತಿಕರಿಗೆ ಆಸರೆಯಾಗಬೇಕೇ ಹೊರತು, ದುಡಿಯುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವವರಿಗೆ ಲಾಭ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧನವಾಗಬಾರದು” ಎಂದು ಖಡಕ್ ಆಗಿ ನುಡಿದಿದೆ.

ಯಾವಾಗ ಜೀವನಾಂಶ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ? (When is Alimony Denied?)

ಈ ತೀರ್ಪಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲಾ ಪತ್ನಿಯರಿಗೂ ಜೀವನಾಂಶ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕೆಳಗಿನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ನಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಸಿಗುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಬಹುದು:

ಜೀವನಾಂಶ ಸಿಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ (High Chance)	ಜೀವನಾಂಶ ಸಿಗದಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ (Low/No Chance)
ಪತ್ನಿ ಗೃಹಿಣಿಯಾಗಿದ್ದು, ಆದಾಯದ ಮೂಲ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ.	ಪತ್ನಿ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, ಉತ್ತಮ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದರೆ.
ಮಕ್ಕಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಪತ್ನಿಯ ಮೇಲಿದ್ದರೆ.	ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಮದುವೆ ಅಲ್ಪಕಾಲ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದ್ದರೆ.
ಅನಾರೋಗ್ಯ ಅಥವಾ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಾರಣ ದುಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ.	ಸ್ವಂತ ಆಸ್ತಿ ಅಥವಾ ಸಾಕಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಇದರ ಅರ್ಥವೇನು? (Impact)

ಈ ತೀರ್ಪು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಂದೇಶ ನೀಡಿದೆ. ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 25ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವನಾಂಶ ಕೇಳುವುದು ಹಕ್ಕು ಹೌದಾದರೂ, ಅದು ದುರುಪಯೋಗವಾಗಬಾರದು.

1. ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ: ಪತ್ನಿ ಸುಶಿಕ್ಷಿತಳಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಂತ ಕಾಲಿನ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿದ್ದರೆ, ಆಕೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಪತಿಯಿಂದ ಹಣ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುವಂತಿಲ್ಲ.
2. ಕೇವಲ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಸ್ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ: ವಿಚ್ಛೇದನ ನೀಡಲು ಒಪ್ಪಿಗೆ ಸೂಚಿಸಲು ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ಹಣಕ್ಕೆ ಬೇಡಿಕೆ ಇಡುವುದು (Financial Settlement) ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ.

ಗಮನಿಸಿ: ಈ ಆದೇಶವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಚ್ಛೇದನ ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ನಿಮಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಗೊಂದಲವಿದ್ದರೆ ನುರಿತ ವಕೀಲರ ಸಲಹೆ ಪಡೆಯುವುದು ಉತ್ತಮ.